مقدمه: کیست رادیکولار و گرانولوم دندانی شایع‏ترین ضایعات التهابی مزمن پری‏آپیکال می‏باشند، اما نقش ایمنی سلولی و عروق خونی در پاتوژنز آنها چندان شناخته شده نیست. لذا هدف مطالعه حاضر بررسی و تعیین تراکم ماست‏سل و عروق خونی و ارتباط تراکم آنها با یکدیگر در ضایعات فوق بود.

  مواد و روش‏ها: دراین مطالعه توصیفی-مقطعی، 40 بلوک پارافینه کیست رادیکولار و گرانولوم دندانی از فایل‏های آرشیو دانشکده دندانپزشکی بابل خارج شد. سپس از هر بلوک 3 برش تهیه شده و تحت رنگ‏آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین، تولوئیدین بلو و ایمونوهیستوشیمی (CD34) به ترتیب جهت تعیین شدت التهاب، شناسایی ماست‏سل، ماست‏سل دگرانوله و عروق خونی قرار گرفت. ارتباط تراکم ماست‏سل با شدت ارتشاح التهابی و تعداد عروق خونی بررسی شد. داده ها با استفاده از آزمون های t student ، Mann-Whitney و همبستگی اسپیرمن تجزیه و تحلیل شدند.

  یافته‏ها: در کلیه ضایعات التهابی پری‏آپیکال ماست‏سل دیده شد. تراکم ماست‏سل 8/14 ± 4/15، ماست‏سل دگرانوله 1/6 ± 2/7 و نسبت ماست‏سل دگرانوله به کل تعداد ماست‏سل 163/0 ± 354/0 و تراکم عروق خونی در کیست رادیکولار 44/4 ± 8/14 و در گرانولوم دندانی به ترتیب 02/8 ± 13 و 194/0 ± 196/0 و 1/2 ± 91/2 و 75/6 ± 52/8 بود. ارتباط مثبتی در تراکم ماست‏سل با عروق خونی در کیست رادیکولار مشاهده شد (341/0 r= و 03/0 P = )، اما این ارتباط در گرانولوم دندانی دیده نشد (124/0 r= و 6/0 P = ). با افزایش شدت التهاب، تراکم ماست‏سل و عروق خونی در کیست رادیکولار (7/0 r= و 001/0 P = ) و گرانولوم دندانی (54/0 r= و 012/0 P = ) افزایش یافت.

  نتیجه‏گیری: ماست‏سل‏ها و عروق خونی در پاتوژنز ضایعات التهابی مزمن پری‏آپیکال موثرند. تراکم ماست‏سل و انواع دگرانوله آن و نسبت ماست‏سل دگرانوله به کل تعداد ماست‏سل‏ها در کیست رادیکولار بیشتر از گرانو لوم دندانی بود، اما تفاوت معنی‏داری در تراکم عروق خونی در دو ضایعه فوق دیده نشد. به نظر می‏رسد که ارتباط تراکم ماست‏سل با عروق خونی بر حسب مرحله مختلف بالینی ضایعات التهابی پری‏آپیکال متفاوت باشد.

  منبع: مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد

  متن کامل